DAO giúp các thành viên bên trong đó dễ dàng tiếp cận, kiểm chứng và tham gia vào các quyết định của các thành viên trong tổ chức. DAO đang ngày càng phát triển và mở rộng qua nhiều lĩnh vực hơn. Trong bài viết này, Coinlize sẽ cùng bạn tìm hiểu về:
- DAO là gì? Phân tích tác động của DAO trong Blockchain
- Phân loại DAO và những dự án nổi bật trong từng mảng.
- Một số mặt hạn chế của DAO.
- Tiềm năng trong tương lai và cơ hội đầu tư vào mảng DAO.
Nội dung chính
DAO là gì?
DAO (Decentralized Autonomous Organization) tạm dịch là tổ chức tự trị phi tập trung. Khác với các tổ chức truyền thống (như Meta (Facebook), Google,…), bằng cách ứng dụng các bộ quy tắc được họ mã hóa bằng code, chúng có thể hoạt động độc lập mà không cần đến sự can thiệp của con người.
DAO là một chủ đề rất rộng, chúng hiện hữu từ những blockchain, giao thức DeFi áp dụng mô hình quản trị trên on-chain, cho đến các nhóm áp dụng cơ chế đề xuất và biểu quyết trên on-chain trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Tuy nhiên, tất cả đều có đặc điểm chung đó là các thành viên trong DAO có thể dễ dàng tiếp cận, kiểm chứng các đề xuất, hoạt động của tổ chức và họ có thể tham gia vào các quyết định của DAO.
Bối cảnh của DAO hiện tại
DAO có xu hướng phát triển cùng blockchain và đi đôi với tính phi tập trung của nó (decentralized), tuy nhiên DAO ngày càng nhận được nhiều sự chú ý là do những yếu tố như là:
Sức nặng ngày càng lớn của việc phi tập trung: Các tổ chức tài chính truyền thống và chính phủ các nước có nhiều biện pháp để kiểm soát user. Các ông lớn trong nhiều lĩnh vực nắm trong tay họ quá nhiều quyền lực và đang có những hành động lạm dụng sức mạnh cá nhân. Điều này là tác nhân thôi thúc người dùng vượt qua khỏi những hạn chế và lấy lại những quyền lợi xứng đáng thuộc về mình.
Crypto ngày càng thu hút nhiều giá trị: Từ DeFi đến NFT và các lĩnh vực khác như âm nhạc, giải trí,.. crypto đang thu hút một lượng lớn giá trị có tốc độ tăng trưởng nhanh. Để tiếp cận miếng bánh này dễ hơn, việc tạo ra các DAO với sự tham gia của nhiều bên khác sẽ giúp chúng bổ trợ qua lại lẫn nhau, từ nguồn vốn, kinh nghiệm, quan hệ và nhiều yếu tố khác.
Ví dụ ta có thể kể đến các Ventures DAO như MetaCartel DAO, The LAO, Yield Guild Game,… khi các thành viên cùng tập trung lại để tạo ra các quỹ và đầu tư tiền vào các dự án crypto.
Những ưu điểm mà DAO mang lại ngày càng được thể hiện rõ hơn: DAO giúp những người tham gia tìm lại được những “quyền” mà họ không được chạm tới từ bấy lâu nay.
- Các kế hoạch của một tổ chức, thứ mà thông thường chỉ được biết và quyết định bởi các nhân vật đứng đầu, thì giờ đây mọi thành viên đều có thể biết đến và biểu quyết, kết quả sẽ được thực hiện dựa trên mong muốn của số đông.
- Các thành viên trong tổ chức không đặt nặng việc quen biết và sự tin tưởng lẫn nhau, vì mọi hành động bây giờ đều sẽ được ghi lại trên on-chain, mở ra nhiều tiềm năng mới cho việc hợp tác.
- Áp dụng game theory, người tham gia vào được nắm giữ một phần của DAO, do đó họ sẽ lựa chọn những đề xuất giúp phát triển DAO, những đề xuất được đưa ra cũng phải được cân nhắc trước để tạo ra lợi ích cho số đông.
- Và nhiều ưu điểm nữa đang chờ được cộng đồng khai phá.
Những hạn chế của DAO
Những hạn chế chung của DAO hiện tại:
- Tính pháp lý: Khung pháp lý dành cho DAO hiện vẫn chưa rõ ràng. Nếu DAO không có tính thuyết phục về mặt pháp lý thì sẽ tạo ra một rào cản to lớn với việc áp dụng DAO, vì người tham gia sẽ phải gánh chịu trách nhiệm về mặt pháp lý.
- Tính bảo mật: Đây là vấn đề bên phía hợp đồng thông minh (smart contract), một khi DAO đã được triển khai thì sẽ rất khó thay đổi nó, các hoạt động này phải diễn ra đúng như những gì quy định ở phần smart contract.
- Quyết định sai lầm: DAO cho phép các thành viên biểu quyết một cách dân quyền. Nhiều quyết định mang tính phức tạp và học thuật nhưng phần nhiều những người biểu quyết có thể sẽ không hiểu hoặc không biết họ đang biểu quyết về vấn đề gì. Điều này có thể vô tình dẫn tới các quyết định tệ hại bởi đa số mọi người không có kiến thức về các quyết định liên quan.
- Hay bị trì hoãn: Ngoài ra trong những lúc khẩn cấp, việc phải tốn thời gian chờ đợi để được bỏ phiếu thông qua có thể sẽ tạo ra hệ quả xấu cho DAO. Ví dụ trong trường hợp của dự án Maker khi thị trường sập đỏ lúc tháng 3/2020, nếu lúc đó còn đợi chờ để vote cho xong rồi mới triển khai các biện pháp thì thiệt hại về tài sản sẽ vô cùng lớn.
- Privacy: Mọi thứ đều được minh bạch trên on-chain cũng không hoàn toàn là một điều tốt, việc mà các đề xuất phải được đưa lên on-chain để biểu quyết rồi mới được thực hiện đồng nghĩa với việc “vạch áo cho người xem lưng” và đối thủ cạnh tranh có thể biết được hướng đi tương lai của dự án.
- Centralized entity: Một thực thể, tổ chức có sức mạnh voting cao hơn các thành viên khác. Tạo nên cảm giác tập trung hóa ngay trong việc voting của protocol.
Có thể lấy ví dụ về case của dự án kỳ lân Uniswap (UNI), đội phát triển dự án đã có đề xuất bán một lượng token UNI trị giá hơn 19 triệu đô để làm quỹ cho “DeFi Education Fund” với mục đích lobby với các luật sư. Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là cộng đồng Uniswap gần như họ không biết chút gì về đề xuất này mãi cho đến ngày cuối cùng và kể cả việc đã có người phản ứng thì số vote “Yes” vẫn quá lớn, nó chứng tỏ mức độ “Non – Centralized” trong việc quản trị của dự án Uni.
Phân tích tác động của DAO trong Blockchain
Trong khi nhiều quan hệ kinh doanh truyền thống, mọi người cần phải có sự tin tưởng với nhau thì mới có thể làm việc được. Thậm chí có nhiều doanh nghiệp, tổ chức bị sụp đổ vì những mối quan hệ đối tác làm ăn thiếu minh bạch.
Chưa kể đến những thương vụ ngoài nước, họ chỉ làm việc qua Online, Internet. Thì với DAO bạn không cần phải tin tưởng bất kỳ ai khác, thứ mà bạn cần chỉ là code DAO có tính minh bạch 100%. Điều này sẽ mở ra rất nhiều cơ hội hợp tác ở phạm vi toàn cầu.
Hiện nay, sự phát triển của DAO được xem là đang gắn liền với công nghệ blockchain và tính phi tập trung. Bên cạnh đó, trong bối cảnh các tổ chức truyền thống đang ghi nhận nhiều sự việc liên quan đến lạm dụng quyền hạn, thao túng tài sản gây thiệt hại lớn đối với các doanh nghiệp thì mô hình DAO ngày càng được nhiều người trên thế giới quan tâm hơn cả.
Ngoài ra, thị trường crypto đang ngày càng có những bước tiến lớn hơn và tác động đáng kể đến đời sống, nguồn thu nhập của rất nhiều người tham gia. Chưa kể đến việc thị trường này còn mở ra nhiều cơ hội để mọi người có thể dễ dàng tiếp cận và hưởng lợi, chẳng hạn như DeFi, NFT,… cùng với đó DAO xuất hiện và trở thành nơi giúp cho nhiều người dùng hơn trên toàn thế giới có thể trải nghiệm, cải thiện tài chính của mình
Các loại hình DAO
Tuy DAO được phát triển trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng nhìn chung lại, ta có thể chia chúng ra thành hai loại chính:
Token-Based DAO
Token-Based DAO giống tên gọi, token dạng này chiếm một vai trò quan trọng đối với sự vận hành của DAO. Đây là loại hình phổ biến số 1 vì token là mạch máu quan trọng và đang hiện diện ở mọi nơi trong crypto:
- Từ các blockchain như BTC Bitcoin, ETH Ethereum: Miner sẽ đảm bảo tính bảo mật cho mạng lưới từ đó đổi lại được phần thưởng token.
- Cho đến các hệ protocol như là Maker DAO, Uniswap, Sushiswap,…: Người nắm giữ Token (Token holders) có quyền biểu quyết cho các quyết định trong protocol.
Ưu điểm của model này đó là khả năng mở rộng (scale) rất tốt trong khi bất kỳ người nào cũng có thể sở hữu được token, tuy nhiên lại gặp khó khăn trong việc tận dụng nguồn lực và tiến đến những thống nhất chung.
Organization (Shared-based DAO)
Organization (Shared-based DAO) đại diện cho một nhóm hoặc tổ chức có chung mục tiêu trong một nghành nghề, lĩnh vực nào đó, điển hình như các Ventures DAO tập trung vào việc đầu tư sinh lợi. Các thành viên sẽ dùng đến shares (cổ phần) để biểu quyết cho các hoạt động của tổ chức.
Ví dụ như The LAO là một VC DAO, ở đó những người góp vốn vào sẽ nhận được tỷ lệ shares tương ứng với số vốn góp của họ và sẽ có quyền voting hoặc proposal các dự án để các thành viên khác của The LAO biểu quyết, xem xét có nên đầu tư vào hay không.
Khác với Token-based DAO là ở đó bất cứ ai cũng có thể tiếp cận đến token và tham gia DAO, Shared-based DAO thường permissioned và yêu cầu người tham gia chung cần đáp ứng một điều kiện nào đó. Model này có ưu điểm đó là dễ quản lý hơn và nguồn lực được tập trung hơn tuy nhiên lại khó để mở rộng (scale).
Lưu ý: Các DAO trong cùng một lĩnh vực hoàn toàn có thể sử dụng các model không giống nhau. Ví dụ ở lĩnh vực Ventures DAO, The LAO sử dụng đến Shared-Based model còn Yield Guild Games thì lại áp dụng model Token-based cộng với YGG token.
Các dự án nổi bật hiện nay
Phía dưới mình sẽ liệt kê một vài DAO nổi bật hiện nay để các bạn có cái nhìn tổng quan về cách chúng hoạt động trong thực tế.
Các dự án nổi bật hiện nay
Phía dưới mình sẽ liệt kê một vài DAO nổi bật hiện nay để các bạn có cái nhìn tổng quan về cách chúng hoạt động trong thực tế.
Token-based DAO
- Compound
Compound là một trong những protocol rất thành công trong việc quản trị on-chain. Với việc cho phép người nắm giữa (token holders) tham gia bỏ phiếu với các đề xuất trong protocol, đi cùng với sự ra mắt của token COMP vào ngày 15 tháng 6 năm 2020, đã giúp dự án Compound có một kế hoạch tăng trưởng rõ ràng, từ đó họ tiếp tục duy trì vị thế là một trong những nền tảng cho vay (lending platforms) hàng đầu.
Compound Governance: compound.finance/governance/proposals
- SushiSwap
Sushi là một case khá hay về việc mọi người trong cộng đồng có vai trò quyết định trên con đường phát triển của dự án. Vào lúc tháng 7/2021, đã có một đề xuất bán ra hơn 50 triệu token SUSHI cho VC với giá rẻ, giảm giá mạnh, cuối cùng cộng đồng đã không đồng ý và không thông qua đề xuất này vì thế Sushi tiếp tục phát triển mà không có nguồn vốn của VC.
Coinlize sẽ không hàm ý đến lợi ích hay thiệt hại mà quyết định này đã mang lại, mà chỉ muốn nói rằng DAO đang có một vị thế rất quan trọng và sức mạnh của sự phi tập trung đang được thể hiện rõ ràng nhất thông qua DAO.
Shared-based DAO
The Lao
The Lao là dự án nổi bật nhất nhì trong các Quỹ đầu tư Phi tập trung, được thành lập từ tháng 4/2020, hiện tại The LAO đã hoàn thành hơn 29 khoản đầu tư, đa phần nhắm vào các dự án trên nền tảng Ethereum như Zapper, Gitcoin, Lido Finance,… The LAO hiện đang là quỹ đầu tư hoạt động mạnh nhất trong những Quỹ đầu tư phi tập trung.
Tiềm năng của DAO
Hệ sinh thái DAO chứng kiến sự tăng trưởng ngoạn mục trong thời gian qua cùng sự xuất hiện của hàng trăm các dự án mới. Các dự án này tập trung vào nhiều lĩnh vực khác nhau, từ đó cho ta ta thấy được tiềm năng to lớn của việc áp dụng mô hình DAO.
Xét riêng mảng DeFi, Governance là một use case tiêu chuẩn cho các token của dự án, nếu dự án đó càng lớn thì use case này càng có thêm nhiều giá trị. Trong số những dự án có TVL (Total Value Locked) cao nhất, hầu như tất cả chúng đều được quản trị bởi những người trong cộng đồng, các quyết định cuối cùng đều được đề xuất và vote bởi các thành viên nắm giữ một phần token của dự án. Model DAO đã trở thành thứ gọi là “buộc phải có” cho những DeFi protocol đang phát triển.
Các DAO ngày càng nắm giữ nhiều giá trị to lớn, nếu chỉ xét riêng bên nhánh Ventures DAO thì số tài sản trong treasury đã vượt qua được mốc tỷ đô.
Cùng với việc DAO đang được áp dụng vào nhiều lĩnh vực khác nhau như social, services,… Lượng giá trị mà chúng đang nắm giữ hiện tại chứa rất nhiều tiềm năng tăng trưởng trong tương lai.
Dự phóng cho DAO
Hiện nay có rất nhiều DAO đang áp dụng token để leveraged model Shared-based DAO như là Yield Guild Game, Jenny DAO, BitDAO, Whale, … Mục đích của việc này là để giúp mở rộng DAO lên một nấc thang mới, tạo ra sự dễ tiếp cận, bất kỳ ai cũng có thể tham gia DAO.
Tuy nhiên vì sao DAO vẫn chưa thể phát triển mạnh ở thời điểm hiện tại?
Lấy ví dụ về các dự án như là Yield Guild Game, dự án này gặp vấn đề về việc phân bố tài nguyên và chia sẻ doanh thu cho mọi người, còn BitDAO thì hiện chẳng biết làm gì với số tiền khủng mà họ đã gọi vốn thành công.
Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc hiện nay chúng ta chưa có một framework thích hợp nào để mở rộng cho DAO.
DAO hiện tại (gọi tạm là DAO 1.0), mọi thứ lộn xộn và chưa phân chia rõ ràng được ⇒ Từ công việc, lợi ích đều rối loạn ⇒ Ko tạo ra được positive feedback loop.
Ở DAO 2.0 thì mọi thứ được sắp xếp và leverage cho nhau, chúng hoạt động trơn tru hơn, kết hợp với nhau như model của những công ty truyền thống, nhưng có khả năng mở rộng tuyệt vời khi bất kỳ ai tham gia cũng sẽ có quyền góp công trong DAO.
DAO trong tương lai sẽ có một framework để có thể phân bổ nguồn lực, chia sẻ doanh thu cho mọi người một cách hợp lý và không tạo ra mâu thuẫn trong tổ chức. Cùng với đó những hạn chế của DAO ở phần trên cũng sẽ dần dần được giải quyết.
Cơ hội đầu tư với DAO
DAO hiện tại vẫn còn khá mới mẻ nhưng có tốc độ phát triển của nó cũng rất nhanh, với vị thế là một nhà đầu tư, ở giai đoạn này chính là cơ hội tuyệt vời để ta có thể tìm kiếm được những ngách đầu tư tiềm năng và mở một vị thế tốt cho bản thân.
Những nhánh đầu tư tiềm năng:
Các dự án có DAO phát triển
Đây là cách đầu tư trực tiếp nhất, để đánh giá một dự án DAO sẽ thành công trong tương lai hay không thì ta có thể dựa vào một vài tiêu chí như:
Những nhân vật đứng đầu DAO có định hướng phát triển dự án tốt hay không?
Tuy DAO sinh ra là dành cho mọi người, nhưng không đồng nghĩa với việc là không có những nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn bên trong DAO. Những đề xuất của những người này sẽ có tác động lớn và là tác nhân chính ảnh hưởng đến sự phát triển của DAO.
Ví dụ như Compound, các nhân vật có tầm ảnh hưởng nhất đến quyết định của DAO đều là những VC, người nổi tiếng trong thị trường Crypto. Tầm nhìn và kiến thức của họ đã giúp cho Compound có những kế hoạch phát triển rất tốt trong khoảng thời gian qua.
Cộng đồng DAO có mạnh hay không?
Hiệu ứng mạng lưới đóng một vai trò quan trọng đến sự phát triển của bất kỳ một dự án nào. Không phải ngẫu nhiên DOGE có thể ngồi lên ngôi top dự án có Market Cap cao nhất thị trường, khi cộng đồng mạnh và hỗ trợ lẫn nhau thì dự án đó có thể đi rất xa.
Các dự án có cộng đồng DAO lớn mạnh ở thời điểm hiện tại có thể nhắc tới như Gitcoin (GTC), SushiSwap (SUSHI), Olympus DAO (OHM),… Ta có thể đánh giá nhanh bằng việc check qua các nhóm Discord, Telegram của dự án, cộng đồng của họ rất năng động và đều tham gia tích cực với các đề xuất của dự án
Kiếm tiền từ DAO
Tương tự những dự án như Yield Guild Game, Ancient8,… nơi mà người tham gia có thể chơi game thoải mái hoặc cho thuê các NFT hay tài khoản để để thu về cho mình lợi nhuận. DAO đang mở ra những cơ hội việc làm khá hay ho cho những người tham gia.
Hoặc nói về việc chơi game Axie Infinity đi, nó đã trở thành nghề tay trái của người dân Philippin, các bạn cũng có thể sắp xếp thời gian để tìm kiếm, canh me những cơ hội kiếm tiền như vậy để kiếm thêm một nguồn thu nhập khác cho mình.
Việc tham gia các DAO sẽ giúp các bạn có thêm được kinh nghiệm, nguồn lực và sự trợ giúp từ cộng đồng, qua đó nó sẽ đẩy nhanh tốc độ sinh lợi của các bạn hơn.
“Muốn đi nhanh thì đi một mình, muốn đi xa hãy đi cùng nhau” là như vậy.
Tìm người bán xẻng trong cơn sốt vàng
Đây là phần mà mình thích nhất khi đi tìm những cơ hội đầu tư. Thay vì mày mò tìm kiếm các dự án trending, ta có thể tìm kiếm những người cung cấp dịch vụ cần thiết cho các dự án trending đó. Như vậy ta có thể giảm bớt phạm vi tìm kiếm và có upside cao.
Những dịch vụ cần thiết cho DAO:
- Payment: Sablier, Superfluid.
- Discussion: Discord, Telegram.
- Infrastructure: Aragon, Colony, Snapshot, Gnosis Safe.
- Frontend & Analytics: Tally, boardroom, DAOHAUS.
- Identity: IDX, ENS.
- và còn nhiều dịch vụ khác nữa.
Lời kết
Như vậy là Coinlize đã chia sẽ với các bạn xong về DAO là gì? Phân tích tác động của DAO trong Blockchain
DAO hiện đang có một tốc độ phát triển rất nhanh và ngày càng nhận được nhiều sự chú ý, tuy nhiên sẽ còn nhiều việc phải làm nữa để DAO có thể hoàn thiện hơn. Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho các bạn nhiều thông tin bổ ích để từ đó tìm kiếm cho mình những cơ hội đầu tư tuyệt vời.
Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc ý kiến nào, các bạn hãy comment ngay phía dưới để thảo luận cùng Coinlize nhé!
Bài viết cùng chủ đề
➤ Tokenomics là gì? Tìm hiểu chi tiết về Tokenomics của 1 dự án chuẩn
➤ 7 Cách kiếm tiền từ Coinmarketcap
➤ DCA là gì? Cách áp dụng DCA “trăm trận trăm thắng”
Comments (No)